Giàu năng lượng, sáng tạo và kiếm được nhiều tiền, nhưng nhiều TikToker thanh thiếu niên phải chịu áp lực tinh thần, nguy cơ mắc tâm bệnh.
Việc lựa chọn trường đại học của Morgan McGuire phần lớn dựa vào những gì cô xem được trên TikTok. Là một người có tầm ảnh hưởng (influencer), cô muốn học tại một ngôi trường có khuôn viên đẹp, sự kiện thú vị, các trận bóng hàng tuần để ghi lại trong video ngắn. Gần hai năm trở lại đây, đăng tải nội dung trên TikTok đã trở thành công việc của McGuire. Nữ sinh 18 tuổi sở hữu tài khoản 750.000 người theo dõi.
McGuire là một trong nhiều học sinh trung học trở nên nổi tiếng nhờ vào sáng tạo nội dung. Công việc gần như “trong mơ” đối với một nữ sinh, đi kèm nhiều đãi ngộ từ nhãn hàng và các hợp đồng quảng cáo đắt đỏ. McGuire bắt đầu nhận được sự chú ý nhờ vào video tự nhuộm da. Từ cơ hội đó, cô bé bắt đầu nghiên cứu thuật toán TikTok để tối ưu hóa lượt tiếp cận các nội dung của mình. Hai năm sau video đầu tiên, Morgan kiếm được 81.000 USD từ việc kết hợp với nhãn hàng và Quỹ Người sáng tạo Nội dung của nền tảng. Số tiền này được tích lũy để học đại học.
“Ban đầu, tôi cảm thấy điều này thật không tưởng, nhưng nó đã xảy ra”, McGuire nói.
Chưa có nghiên cứu chính xác về số lượng influencer giống với Morgan. Tuy nhiên, danh tiếng trên TikTok đã trở thành con đường phát triển “màu hồng” cho nhiều học sinh, sinh viên.
Các nhà sáng tạo nội dung tuổi teen có lượng lớn người theo dõi bởi đây cũng là độ tuổi sử dụng nền tảng này đông đảo nhất. Theo nghiên cứu của Pew năm 2023, TikTok là ứng dụng phổ biến thứ hai đối với thanh thiếu niên 13 – 17 tuổi. Cứ 5 thanh thiếu niên thì có một người sử dụng TikTok “gần như liên tục”. Họ thích theo dõi các bạn đồng trang lứa như Morgan, những người đang sống một cuộc sống “lý tưởng”.
Tuy nhiên, điều gì diễn ra đằng sau máy quay?
Thực tế, cân bằng giữa việc học và làm nhà sáng tạo nội dung rất khó khăn. Morgan thường phải thức dậy sớm để quay các clip “Get ready with me” (Cùng tôi chuẩn bị đến trường) và thức khuya lên kế hoạch nội dung, chỉnh sửa video.
“Tôi ưu tiên điều đó hơn giấc ngủ. Nó ảnh hưởng tiêu cực đến ngày hôm sau, khi tôi học tại trường. Nhưng tôi không dừng lại được, vì tôi cảm giác mình thích việc sáng tạo nội dung hơn”, Morgan nói.
Bên cạnh kết quả học tập, danh tiếng trên TikTok ảnh hưởng đến cả cuộc sống cô bé. Morgan không có thời gian để hẹn hò, nhiều chàng trai cảm thấy ái ngại khi ở cạnh một người nổi tiếng trên mạng xã hội.
Tác động của các nền tảng như TikTok, Facebook, Youtube đối với sức khỏe tâm thần thanh thiếu niên được nghiên cứu rộng rãi trong thời gian gần đây. Kết quả cho ra đáng lo ngại.
Theo một phân tích, dành ba giờ mỗi ngày lên mạng xã hội có thể làm tăng nguy cơ mắc rối loạn tâm lý. Các chuyên gia lo lắng thuật toán TikTok nói riêng góp phần gây khủng hoảng tâm thần cho người dùng tuổi teen.
Tuy nhiên, hiện có ít nghiên cứu về ảnh hưởng của việc nổi tiếng trên mạng xã hội tới sức khỏe. Năm 2022, tờ Washington Post đã phỏng vấn hàng chục TikToker, phần lớn ở độ tuổi 20 và 30, về những nguy hiểm của danh tiếng đến nhanh. Họ mô tả cảm giác “choáng ngợp vì những lời lăng mạ hoặc chỉ trích ác ý trong phần bình luận”.
“Cụm từ mà mọi người sử dụng thường là ‘lọt vào mặt tối của TikTok’. Nhưng điều gì sẽ xảy ra khi mặt tối của TikTok lại toàn bạn bè của bạn ở trường?” Casey Fiesler, phó giáo sư Đại học Colorado ở Boulder nói.
Một số học sinh trung học không thể cân bằng giữa việc làm influencer trên TikTok và cuộc sống tại trường. (Ảnh: Teen Vouge).
Jaydan Berry, 18 tuổi, có 182.000 người theo dõi. Cô cho biết việc chia sẻ cuộc sống trên nền tảng này “khiến cô thỏa mãn, nhưng không giúp ích gì cho việc học trung học”. Tại trường, cô bị chế giễu và trêu chọc vì chính video của mình.
“Tôi nghĩ họ ghen tị. Ở thế hệ này, nhiều người muốn nổi tiếng trên mạng. Vì vậy, khi ai đó vụt sáng, họ sẽ nhận về sự đố kỵ”, Jaydan nói.
Cô chia sẻ những câu chuyện về hành trình của mình với tư cách một thiếu niên theo đạo Cơ đốc. Đó là những trải nghiệm đơn thuần như một ngày đi học, thậm chí cảm giác mệt mỏi từ chu kỳ kinh nguyệt. Đi kèm với đó là số tiền từ các nhà tài trợ và một cộng đồng người ủng hộ.
Dù làm việc bao lâu, những người trẻ làm TikTok vẫn chịu đựng sự thù ghét trên mạng, có thể bị tổn thương bởi những bình luận ác ý. Tyjai Jackson, 18 tuổi, có 75.000 người theo dõi, cho biết các fan hâm mộ đôi khi tạo nên những nỗi bất an mà cô chưa từng thấy trước đây.
“Mọi người rất hay phán xét những điều nhỏ nhặt, cách bạn nói chuyện, trang điểm hay ăn mặc. Thật áp lực”, cô nói.
Tiến sĩ Jessi Gold, bác sĩ tâm thần, tác giả cuốn How Do You Feel, lo ngại thiếu niên có thể bị tổn thương lòng tự trọng từ các bình luận tiêu cực này. Họ dần muốn thay đổi bản thân để phù hợp với thị hiếu. Hình ảnh họ thể hiện trên mạng đôi khi khác xa với con người thật ngoài đời. Về lâu dài, họ gặp khó khăn khi cân bằng hai bản ngã này.
Cuộc sống học đường trên video của những influencer tuổi teen cũng rất khác biệt so với thực tế. Peyton Mikolayek, 18 tuổi, hiện là sinh viên năm nhất Đại học Johns Hopkins. Thoạt nhìn tài khoản TikTok, nhiều người sẽ nghĩ cô từng có ba năm trung học đáng mơ ước.
Trong các video hàng triệu lượt xem, cô tươi sáng, rạng rỡ khi sơn chỗ đậu xe, chuẩn bị buổi dạ hội cuối cấp. Nhưng thực tế, trải nghiệm của cô khác xa với hình ảnh hào nhoáng. Những video của cô đôi khi bị bạn bè cùng trường lan truyền trong nhóm chat để chế giễu.
“Trở thành người có ảnh hưởng khiến trải nghiệm trung học của tôi khó khăn hơn, nhưng thành thật mà nói, nếu không có điều đó, tôi không biết mình sẽ vượt qua ba năm thế nào”, cô nói.
Vào thời điểm là học sinh cuối cấp, cô được trả tới 7.000 USD cho một bài đăng. Max Elk, nhà quản lý KOL Grail Talent, cho biết số tiền mà học sinh trung học kiếm được trên TikTok “khá đáng kinh ngạc”. Họ có thứ các nhãn hàng muốn: một nền tảng với hàng nghìn, đôi khi hàng triệu lượt xem.
Theo ZipRecruiter, mức lương hàng năm trung bình cho một influencer (người ảnh hưởng) trên TikTok là hơn 130.000 USD, tùy thuộc vào lượng người theo dõi. Một số người sở hữu hợp đồng “béo bở”, kiếm tiền từ thương hiệu. Số khác làm giàu bằng hình thức tiếp thị liên kết. Họ cũng có thể nhận tiền từ Quỹ Người sáng tạo TikTok, dựa trên các tiêu chí nhất định.
Dưới phần bình luận các video của Peyton, nhiều người trẻ tuổi muốn biết cách để nổi tiếng.
“Hãy nhận thức được những gì bạn đang tham gia vào”, Peyton khuyên.
Cô cho biết bản thân vẫn sẽ lựa chọn TikTok, nhưng nghĩ rằng bất cứ ai muốn theo đuổi con đường này cần chuẩn bị tâm lý cho những lời chỉ trích gay gắn, ở cấp độ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần.
